Ο τόπος των τεσσάρων εποχών, διαθέτει πλούσια
πολιτιστική και φυσική κληρονομιά, αποτελώντας τουριστικό προορισμό
για επισκέπτες που ενδιαφέρονται για ποιοτικό και εναλλακτικό
τουρισμό.
Με πρώτη πόλη την Έδεσσα, «Το σκαλοπάτι που πατά ο Θεός για
ν’ανέβει στον Ουρανό», κατά τον Μενέλαο Λουντέμη.
Τα Λουτρά ΠΟΖΑΡ να αποτελούν επίγειο παράδεισο με πολλούς
επισκέπτες που λούζονται στα ευεργετικά νερά τους.
Το Καϊμακτσαλάν, οργανωμένο χιονοδρομικό, με μοναδική ποιότητα
χιονιού και πίστες για όλα τα γούστα.
Υπέροχα γραφικά χωριά, διατηρητέα, με απόφαση του Υπουργείου
Πολιτισμού, μαγευτικά με παραμυθένια αρχιτεκτονική, δημιουργούν μια
σπάνια εικόνα που χαρακτηρίζεται από την δυναμική κίνηση του νερού
και την ομορφιά του τοπίου.
Ο νομός από τους πλουσιότερους της χώρας μας, σε
γεωργικά προϊόντα. Οι γόνιμες εκτάσεις σε συνδυασμό με τα άφθονα
νερά, έχουν μετατρέψει την περιοχή σε γη της επαγγελίας ,
δίνοντας μεγάλη ποικιλία τοπικών προϊόντων, τα περισσότερα γνωστά
στην εγχώρια και ξένη αγορά.
Περίφημα τα κεράσια Εδέσσης, πασίγνωστα σε όλα
τα παζάρια της Ανατολής ως κεράσια Βοδενών, από το παλιό όνομα της
Έδεσσας, που σημαίνει πόλη των νερών. Τραγανά, πορφυρά και εύγεστα,
κατέχουν την πρώτη θέση εδώ. Ροδάκινα, βερίκοκα, με ποιοτικά
χαρακτηριστικά και γεύση, που ανταποκρίνονται απόλυτα στις
απαιτήσεις του σύγχρονου καταναλωτή.
Σκληρά, βουνίσια τα μήλα της Παναγίτσας, όπως
είναι γνωστά πανελληνίως αλλά και διεθνώς. Πεντανόστιμα, εύγευστα
και γεμάτα χυμούς τα αχλάδια, καθώς και πλήθος
άλλων φρούτων από τα οποία γίνονται τα παραδοσιακά γλυκά
κουταλιού, οι γλυκύτατες μαρμελάδες, οι κομπόστες και τα
γαργαλιστικά ηδύποτα.
Χαρακτηριστικές οι πιπεριές Μπαχόβου ή Αριδαίας ή
τσούσκες κόκκινες, μικρόσωμες, μεταποιημένες ή νωπές
διαθέτουν εξαιρετική γεύση. Χρήζουν προστασίας και ανάδειξης.
Το κόκκινο πιπέρι γνωστό σε όλους ως Καρατζοβίτικο, ή μπούκοβο
παράγεται στο Πιπεροχώρι ή αλλιώς Γαρέφι.
Αν και ο τόπος άγονος, για το πιπέρι ιδανικός. Εδώ και
χρόνια παράγει την Καρατζοβίτικη πιπεριά. Μάλιστα, κλείνει έναν
αιώνα παραγωγής η τόσο μικρόσωμη πιπεριά, κόκκινος χρυσός για την
περιοχή. Ξηραίνεται με δύο τρόπους. Ο πρώτος τρόπος στον Οντάρ,
χώρος που γίνεται η αφυδάτωση της πιπεριάς και ο δεύτερος στον ήλιο
για μια εβδομάδα και μετά στο φούρνο. Έξι κιλά νωπής πιπεριάς
δίνουν ένα κιλό πιπέρι. Η φύτευση ξεκινά τον Ιούνιο, ενώ η
συγκομιδή της αρχίζει τον Αύγουστο.
Μεγάλης διατροφικής αξίας τα σπαράγγια ξεκίνησαν να
καλλιεργούνται πριν από τριάντα δύο χρόνια. Σήμερα κατέχουν μια από
τις κύριες καλλιέργειες, εξαγώγιμο προϊόνκυρίως στην
Γερμανία.
Καλλιεργούνται δημητριακά από τα οποία φτιάχνονται χειροποίητα
ζυμαρικά, όπως τραχανάς, κους-κους, χυλοπίτες, πέτουρα. Κηπευτικά
κοκκάρι, ντομάτα, σπανάκι, πράσα και τα παπούδα μικρόκοκκα φασόλια
νόστιμα και βραστερά.
Η κτηνοτροφία δίνει νόστιμα κρέατα από πρόβατα, βοοειδή,
χοίρους, όρνιθες κ.ά., ενώ τα κτηνοτροφικά προϊόντα νόστιμα και
εύγευστα, λουκάνικο με πράσο και άλλα αρωματικά, πρόβειο γιαούρτι,
μοναδικά εξαιρετικά τυριά Μπάτσος, φέτα (Π.Ο.Π.), κασέρι.
Μπάτζο: Τοπικό παραδοσιακό τυρί άλμης,
ημίσκληρο ή σκληρό παρασκευάζεται από πρόβειο ή γιδινό γάλα ή
μείγμα αυτών, μερικώς αποβουτυρωμένο (μέχρι 15%) χρώματος λευκού
έως λευκοκίτρινο. Είναι τυρί χωρίς επιδερμίδα με μαλακή μάζα, έχει
ευχάριστη, υπόξινη, ελαφρά πικάντικη ή και πολύ αλμυρή γεύση
Προσφέρεται κυρίως ψημένο. Μαζί με την φέτα αποτελούν Π.Ο.Π.
προϊόντα.
Τα τελευταία χρόνια η πατροπαράδοτη τέχνη της Οινοποιΐας,
φαίνεται να έχει βρει τον δρόμο της. Έτσι το γνωστό ξινόμαυρο μαζί
με την τοπική ποικιλία Νεγκόσα δίνουν το πασίγνωστο κρασί ΟΠΑΠ
ΓΟΥΜΕΝΙΣΣΑΣ. Φινετσάτος οίνος, σύνθετος με έμφαση στο φρούτο
ξινόμαυρος, χρώματος ερυθρού.
Ενώ οι τοπικοί οίνοι ΠΓΕ, λευκοί, ροζέ και ερυθροί κλείνουν μέσα
τους την φρεσκάδα και τα αρώματα των φρούτων, με πλούσια χρώματα
και υπέροχες γεύσεις για όλα τα γούστα, καθώς και αποστάγματα
αυτών, όπως το τσίπουρο που είναι ιδιαίτερα προσφιλές στους
κατοίκους και όχι μόνο.
Μικρές Οικοτεχνίες με αντικείμενο την παρασκευή παραδοσιακών
προϊόντων, γλυκά κουταλιού, μαρμελάδες, λικέρ, τουρσιά, ζυμαρικά,
φτιαγμένα με συνταγές από παλιά, προσαρμοσμένες στα σημερινά
δεδομένα. Προωθούν τα προϊόντα στην ελληνική και ξένη αγορά.
Τραχανάς: Κορυφαία προϊόντα είναι ο περίφημος
τραχανάς φτιαγμένος με αγνά υλικά, χρησιμοποιώντας τις παραδοσιακές
συνταγές των γιαγιάδων. Τραχανάς παραδοσιακός με πλούσια γεύση και
απολαυστικά αρώματα ή με κατσικίσιο γάλα, ξινός, νηστίσιμος, με
λαχανικά, με καπνιστό μπούκοβο, απλά υπέροχος.
Οι Κόρες: Αγαπημένο παραδοσιακό ζυμαρικό με
αλεύρι, φρέσκο γάλα και αυγά.
Μακαρίνα: Χειροποίητο μακαρόνι, φερμένο από
τους πρόσφυγες της Μ. Ασίας, στο χωριό της Καρατσόβας. Φτιάχνεται
όπως και τότε με αλεύρι, σιμιγδάλι, φρέσκο γάλα, φρέσκα αυγά και
αλάτι.
Περέκ: Φύλλα που ψήνονται όπως παλιά, στο
τζάκι, με ξύλα πάνω στο σάτσι.
Τα ζυμαρικά και τα φύλλα θυμίζουν αλλοτινές γεύσεις, και τις
προσφέρουν στον καθένα που μπορεί να ξεχωρίσει το αυθεντικό.
Ενώ το κορκότο και το πλιγούρι, γίνεται με τις ίδιες μεθόδους
επεξεργασίας, όπως γινόταν δεκάδες χρόνια πριν. Το κορκότο απλώς
σπασμένο σιτάρι, ενώ το πλιγούρι σπασμένο και προβρασμένο.
Φυσικά σε μια περιοχή αγροτική και τόσο παραγωγική, όπως ο Ν.
Πέλλας με τόσα διαφορετικά ενδιαιτήματα και ποικιλία καλλιεργειών,
που ευδοκιμούν. Η μεταποίηση φρούτων και λαχανικών
επιβάλλεται.
Οι οικοτεχνίες αξιοποιούν όλο αυτό τον πλούτο που ο εύφορος
κάμπος προσφέρει όπως παλιά με την ίδια πρακτική και την ίδια
λογική. Χωρίς χρώματα, χωρίς συντηρητικά, αυθεντικά με αρώματα και
γεύσεις απλές, αλλά συγχρόνως πλούσιες γιατί οι ρίζες της γευστικής
παράδοσης εδώ είναι βαθιές.
Οι αγορές των προϊόντων στο νομό γίνονται στα παραδοσιακά
παζάρια της περιοχής. Πασίγνωστο το παζάρι στην τοποθεσία
«Κιουπρί». Οργανώνεται κάθε Πέμπτη, χρόνια τώρα (περίπου ενενήντα),
στα μικρά παντοπωλεία, στα τυροκομεία και στους γυναικείους
συνεταιρισμούς κ.ά.
Αν όλα τα παραπάνω σας ελκύουν, εξερευνήστε την περιοχή με τους
αυθεντικούς κατοίκους της. Ζήστε και πάρτε μέρος στις τοπικές
παραδοσιακές εκδηλώσεις, γνωρίζοντας ήθη και έθιμα ενός πολιτισμού
από την πορεία μιας ολόκληρης ζωής, που με το πέρασμα του χρόνου,
αφήνει τις αξίες της να γίνουν κτήμα και γνώση σήμερα.
